Ç.Rizespor 60 Yaşında

19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramını kutlayacağımız bugün aynı zamanda Ç.Rizespor'un doğduğu gün... 60. yaşgününde Süper Lige yükselerek tüm Rizelileri sevince boğan Karadenizin incisi yeşiliyle mavisiyle biricik gözbebeğimiz Rizespor, tam 60 yıl önce bugün 19 Mayıs 1953 yılında kuruldu.

19 Mayıs 1953 yılında; Manifaturacı Yakup Temizel, Manifaturacı Atıf Taviloğlu, Manifaturacı İsmet Bilsel, Deftardar Yaşar Tümbekçioğlu ve Manifaturacı Muharrem Kürkçü tarafından 5 kişilik Kurucular Heyeti ile Rize’de, gençliğin beden ve kültürel yeteneklerini artırmak ve bu sahada sunulacak öğretilerle gelişmelerine katkıda bulunmak amacıyla, “RİZESPOR” adıyla kurulmuştur. Kulübün renkleri olarak benimsenen “SARI”, o zamanlar Rize’de bolca yetişen portakal ve limon narenciyesini, “YEŞİL” ise, halen Rize`nin sembolü olan çayı temsil ediyordu. Rizespor'da ilk başkanlığa, Kurucu Üyelerden Yaşar Dömlekçioğlu seçilmişti.

İŞTE RİZESPOR'UN TARİHÇESİ :

Rize İdman Yurdu ve Şark İdman Ocağı

Birinci Cihan Harbi`nde 9 Mart 1916 tarihinde Rusların işgaline uğrayan, 2 Mart 1918 de bağımsızlığına kavuşan Rizeli gençler , henüz savaşın izlerini üzerinden dahi atmamışken, Rize’nin düşman işgalinden kurtuluşunun 1. yıldönümünde Rize merkezinde, Rize’nin ilk spor kulübü Rize İdman Yurdu kuruluyordu. Kulübün kuruluşunda o zamanlar görevi gereği Rize’de bulunan Suphi Bey ve bir dönem Ankara Emniyet müdür muavini olarak da üst düzey bir güvenlik amiri olarak görev yürüten İsmail Kentay, bilhassa meşgul olmuşlardı. Diğer kurucular arasında Kalamozlu Ali Bey, Ali Kemal Kavrakoğlu, Memiş Kanburoğlu, Hamdi Tuzcuoğlu, Sadettin Türüt, Sabri Kolçak, Acente İbrahim, Lazoğlu Ahmet Beylerin isimlerini özellikle belirtmemiz gerektir. Bu grubun özel girişimleri ile o zamanlar Rize Belediyesi’nin bulunduğu binanın yanında iki odadan oluşan bir lokal de ayarlanmıştı.

Rize İdman Yurdu`nun logosu

Rize İdman Yurdu ’nun etkinlik gösterdiği spor branşları futbol ve aletsiz jimlastikti. Bu arada müzik kolu da açılmış, böylece Rize şehir bandosunun da çekirdek kadrosu kendiliğinden oluşturulmuştu. Bir ideal kıvılcımı, bir müzik aşkı ile kurulan bandonun bütün aletlerini Lazistan Mebusu Süleyman Sudi Sofuoğlu ( Kartal ) Bey hediye etmişti.[1]

Buhti’nin düzi hatıraları

Rize İdman Yurdu , idmanlarını ve maçlarını Rusların Rize’yi işgalinde denizi doldurarak elde ettikleri ve `Buhti’nin düzi` UFA:(Türkçe:Buhti`nin düzü; Buhti`deki düzlük alan,yayla manasında.) denen alanda yapıyorlardı. Eskiler bu ilk futbol sahasına ‘Kışla meydanı’ da diyordu. Günümüzde Tevfik Ileri Endüstri Meslek Lisesi’nin bulunduğu bu alan Rize futbolunda bir çok ilke imza atmıştır.

Şehir dahilinde, çevre ilçe ve yerel yerleşim birimlerinde etkinlik gösteren Rize İdman Yurdu’nun futbol takımını oluşturan gençlerin isimleri şunlardı:Ömer Zırh, Tahsin Şerifoğlu, Rıfkı Tuzcuoğlu, Ali Özgen, Memiş Kanburoğlu, Hamdi Tuzcuoğlu, İshak Turnaoğlu, Lazoğlu Ahmet, Trabzonlu İbrahim, Bedri Tuzcu, Cemil Kolçak, Ahmet Denizalp, Abdülkadir, Şahap Denizer, İsmail Oral, Mecit Şanda, Sadettin Türüt. Bu oluşum, iki yıl kadar büyük bir heyecanla faaliyetini yürüttükten sonra, yeni bir kulübün açılması dolayısıyla bir müddet sarsıntı geçirmişti ve bu da olağan sayılması yadırganmayacak bir hadiseydi.

Şark İdman Ocağı sahaya çıkıyor

1339, yani 1923 yılının 25 haziranında temeli atılan Şark İdman Ocağı, Barış Oteli ismindeki binada faaliyete geçmişti. Cumhuriyet Türkiye’si ile yaşıt, bu renkli ve köklü kulübün kurucular konseyinde şu zat-ı muhteremlerin imzası okunuyordu; Ali Kemal Kavrakoğlu, Rıfkı Tuzcuoğlu, İshak Turnaoğlu, Hamdullah Şadoğlu, Hasan Biber, (Eski Rize Belediye Başkanı) Riyazi Diren, Kamil Karadeniz.

“Şehirde iki rakip kulübün faaliyette bulunması, o zamanki müteassıp haleti ruhiyeye rağmen, daima artan bir seyirci kitlesini kendisine çekiyordu” sözü, 80 yıl öncesinin Rizespor’unu, o günün katıksız dili ile güzel bir şekilde ifade ediyordu.[1]

İlk yerel Rize derbileri

İki kulübün aralarında sıkça yaptıkları maçlar, tarihte bir yerlerde gizlenmiş bir yerel derbi edasındaydı. O günlerden bugünlere ulaşabilmiş olanların, hafızalarını zorlaması ile özel paragraf açılabilecek en mühim maçlardan birinin, 7 Kasım 1339 (1923) Cuma günü yapılan karşılaşma olduğunu öğrenebiliyoruz. Bu unutulmaz maçı Şark İdman Ocağı , gayet iyi bir oyun sergileyerek 1-0 kazanmıştı. Tarihi karşılaşmanın hakemliğini ise, o zaman Rize’de bulunan Askeri kıtadan 7. Alay subaylarından Yüzbaşı İsmet Bey yapmıştı.

Güçlü ve iddialı bir oluşum olarak ortaya çıkan Şark İdman Ocağı , sportif etkinliklerini iki yıl kadar devam ettirmişti. Kulübün futbol takımını oluşturan gençlerin isimlerini telafüz etmek, Rize’nin derin futbol geçmişini de saygıyla yadetmek olacaktır: Ali Kemal Kavrakoğlu, İbrahim Kurtuluş, İbrahim Arıcı, Kazım Hasan Biber, Metin Eminoğlu, Rıfkı Tuzcuoğlu, Riyazi Diren, Fazıl, Hamdullah Şadoğlu, Adil, Kamil Karadeniz, İshak Turnaoğlu.

Rize futbolunun iki çınarı

Rize’de futbolun başlangıcında önemli rolleri olan Şark İdmanocağı ve Rize İdman Yurdu ’nun futbol rekabetini Rize kalıpları içinde, birbirlerine meydan okuma şeklinde bırakmadıkları da takdire şayandır. Rize sporunun iki çınarının, Trabzon ve Samsun’a seyahatler tertip ettikleri de tarihi bir vakıa’dır. Üstelik, futboldan başka jimnastik çalışmalarına da önem verildiği, bu yönelime rehberlik eden Suphi Bey’in büyük bir emek harcadığı da hayırla yadedilmektedir.

Şark İdmanocağı , her nedense heveskarlarının ilgisi azalınca iki yıl gibi kısa bir süre içinde etkinliklerine son verecekti. İdmanyurdu ise, çok çeşitli aşamalardan geçerek, Rize Fener Gençlik Kulübü ne bir vadi oluşturup, köklerini muhafaza ederek başka bir isim altında inkılap edebilmişti.[1] Rize`de futbol sevilmişti ve yeni kulüpler kurulmaya başlamıştı...2 Yeni mahalle takımı İslampaşaspor ve Hamzabey İdman Ocağı kurulmuştu...Bu Kulüpler şu anda Rize Amatör Küme`de futbol oynuyorlar...Ve 1968 yılından beri gelen bir rekabetleri var... Hamzabey İdman Ocağı şu anda Hamzabeyspor adıyla Rize Amatör Kümede oynuyor.

Rize’de spor hareketleri 1932 de değil, 1919 da başlamıştır

1973 yılında Rize Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğü’nce hazırlanan “Rize Bölge Sporunda 50 Yıl” isimli kitabın önsözünde yer alan bir paragrafta şöyle deniyordu:”Bölgede spor hareketleri 1932 yılında Halkevlerinin açılması ile başlar.” Bu eserden sonra yazılan kitaplar da Rize’de spor hareketlerinin başlangıç tarihini 1932 olarak gösteriyordu. Bu hata daha sonra Rize spor tarihini irdeleyen yazarları da yanılgıya itiyor, ilde spor hareketlerinin başlangıcı 1932 olarak tarihe geçiyordu. Bir çok alanda öncü olan Rizeliler sporda bu kadar geri kalamazdı.

RİZESPOR Kuruluyor

Kulüp, Kurtuluş Savaşı ilk adımının atıldığı 19 Mayıs 1919 yılının 34. yıldönümü olan, 19 Mayıs 1953 yılında; Manifaturacı Yakup TEMİZEL; Manifaturacı Atıf TAVİLOĞLU; Manifaturacı İsmet BİLSEL; Deftardar Yaşar TÜMBEKÇİOĞLU"ve Manifaturacı Muharrem KÜRKÇÜ tarafından 5 kişilik Kurucular Heyeti ile Rize’de, gençliğin beden ve kültürel yeteneklerini artırmak ve bu sahada sunulacak öğretilerle gelişmelerine katkıda bulunmak amacıyla, “RİZESPOR” adıyla kurulmuştur.

Kulübün renkleri olarak benimsenen “SARI”, o zamanlar Rize’de bolca yetişen portakal ve limon narenciyesini, “YEŞİL” ise, halen Rize`nin sembolü olan çayı temsil ediyordu.

İlk başkanlığa, Kurucu Üyelerden Yaşar DÖMLEKÇİOĞLU seçilmiştir.

Rizespor’un, 1953’ten 1968’e kadar 15 yıllık amatör faaliyetinde, Ahmet DURMUŞ, Ali DURMUŞ (Milli Ali), Kenan TİRYAKİ, Mustafa EROL, İrfan AKASLAN, Mahmut Salih YAVUZ, Salih KAZANCI, Ahmet Kemal YAVUZ, Hamil KAZANCI, Mustafa VEZİROĞLU, Yılmaz ÖZKAN, Yılmaz BALTA, Ahmet FENCİ, Akif FENCİ, Oktay ARAYICI (Tiyatro yazarı-Senarist), Abdullah KITIR, Mustafa KAZDAL, Abdullah ŞEKER ve Ömer ÇAKIR gibi yerel futbolcular forma giymiştir.

1968`den 1990`a kadar Rizespor olarak anılan kulübün logosu

1968 Yılında Tüzük Tadilatıyla Profesyonelliğe geçerek, Mavi – Yeşil renkler altında Profesyonel Liglerdeki ilk mücadelesini Türkiye 3. Ligi’nden itibaren yapmaya başlamış, bu süre zarfında da bir daha Amatör Liglere düşmeden, 1978 - 1979 Futbol Sezonu’nda 2.Ligdeki Şampiyonluğuyla, Türkiye 1. Liginde ilk defa oynama hakkını kazanmıştır.

Lefter Küçükandonyadis ve Rizespor

Fenerbahçeli Lefter gibi unutulmaz bir futbolcu da Rizespor tarihinde iz bırakmıştır. 1959 yılında en verimli sezonu geçiren Lefter Tercüman Gazetesi tarafından ``Yılın Futbolcusu´´ seçilmişti. O yıllarda Anadolu`nun bir çok ilinden insanlar Lefter`i izlemek için İstanbul`a geliyordu. Dönemin önemli spor yazarlarından Doktor Neceti Karakaya Lefter`e bir program hazırladı ve Anadolu`da kendisini herkesin izleyebilmesi için bir turneye çıkma fikrini ortaya attı. Bu fikir Lefter`in hoşuna gidince; Zonguldak, Samsun gibi illerin ardından Rize`de de spor severler Lefter`i izleme şansı buldu. Lefter Rize`ye girişinde neler yaşadığını şöyle anlatıyor: “ Anlatılmaz bir sevgi seli... İnsanlar işini gücünü bırakmış bizi şehrin girişinde karşılamaya gelmiş. Hatta bir anım var, anlatmadan geçemeyeceğim. Çok büyük bir sevgi seli ile şehri turluyoruz. Deniz kenarında hapishane vardı. Oradan geçerken durduk. İçeridekileri selamladık. Görevliler bize odaklandı. Bunu fırsat bilen bir mahkûm kaçmaya başladı. Yakalayın, vurun sesleri... Ben “Yok yok o beni seviyor, beni görmek için öyle yaptı” dedim. Olay yatıştı. Park Otel’e yerleştik. Otel, Belediye Parkı’nın karşısında yer alıyordu.”

Kuruluşunun ardından Rizespor

1968 yılında Güneşspor , Rizegücü ve Fenergençlik kulüplerinin birleşmesi ile kurulan Rizespor, kuruluşundan bu güne değin Türkiye liglerinde oynadığı 1255 maçın 544 ünün galibiyet, 297 sini beraberlik, 404 ünün yenilgiyle tamamlamıştır. Alttığı 1613 gol karşısında kalesinde 1352 gol görmüştür. Bu güne değin Çaykur Rizespor`un kazandığı puan 1659 dur.

2. Lig’e son anda Sivasspor’un alınmasıyla mücadelesine 3. Lig’den başladı. Elazığspor deplasmanında çıkan olaylar nedeniyle hükmen 3-0 yenik sayıldı. Ayrıca 2 puanı silindi. 2. Lig’e Rizespor yerine 3. sıradaki Tarsus İdman Yurdu çıktı. 3-0’lık hükmen yenilgi, Türk futbol tarihinde ilk kez Rizespor için uygulandı.

Türk Futbolu’nda bir ilk Rizespor’un iki puanı silindi

Elazığspor maçına sinirler gergin maça çıkılıyordu. Maçta kavga çıkıyor, Rizespor hükmen yenik sayılırken, Türkiye Ligleri’nde ilk kez iki puanı silinen takım oluyor. Üstelik o maçtan dolayı, Rizespor’un 9 futbolcusu boykot alıyordu.Rizespor 2.Lige yükselme hakkını elinden kaçırıyordu. İki puanı masa başında buharlaşan Rize’nin yerine grubun üçüncüsü Tarsus İdman Yurdu son anda 2. lige yükselen takım oldu. Üstelik, Elazığ karşılaşmasının 3-0 hükmen yenilgi ile tescili ve iki puanın silinmesi, Türk Futbolu’nda ilk kez Rizespor için uygulanıyordu.

Rizespor Tarihindeki İlkler

İlk transferler

Transferde toplam olarak 367 bin lira harcıyan Rizesporlular, Salim (Erzincan Şekerspor), Rasim (Erzincan Şekerspor), Ahmet (Giresunspor), Hakkı ( Rizegücü ), Ahmet (Petrolofisi), Mustafa (Erzincan Şekerspor), Mustafa (Samsunspor), İbrahim (Trabzonspor), Salih (Kastamonuspor), Atilla (Giresunspor), Sabahattin (Erzincan Şekerspor), Tuncay (Sarıyer), Yüksel (Sarıyer), Şenol (Beşiktaş), Cevat (Rize Çayspor), Kadir (Rize Çayspor), B.Cevat (Rize Çayspor), Enver (Rize Çayspor), Yücel ( Rizegücü ) ve Lokman’dan (Rize Çayspor) kurulu kadroya ayda yaklaşık olarak 10 bin lira aylık ödeme planı ile yola koyuldu.

İlk Teknik Direktör

Takımın antrenörlüğüne, ayrıca futbolcu olarakta görev yapacak olan Beşiktaş’tan transfer edilen Şenol Birol getirildi.

İlk Yöneticiler

Bahattin Coşkun ’un başkanlık ettiği Rizespor yönetim kurulunun diğer görevlerin, İsmail Ömeroğlu, Metin Akmehmet, Mustafa Özkan, Muharrem Kürkçü, M.Ali Mabarasar, İrfan Bilgin, Murat Kumbasar, Sabahattin Ulaş ve Dündar Akdeniz paylaşmışlardır.

Rizespor hazırlık maçlarından Artvin Karmasını, 9-0 Hopa-Kars karmasını da 6-0 yenmeyi başaran Rizesporlular bu maçların birinden aldığı 331 lira hasılata karşılık 330 lira saha masrafı ödeyince oldukça zor durumda kaldılar. Yönetici Metin Akahmet bir liralık hasılat görünce “Eğer ligde de aynı hasılatı alırsak, vay halimize”diyordu.

İlk deplasman, ilk maç

Rizespor tarihinin ilk maçını 12 Ekim 1968 tarihinde deplasmanda Trabzonspor’la oynuyordu. 5-1 Rize'nin üstünlüğüyle biten bu anlamlı maçta Rizespor formasını şu futbolcular taşıyordu : Ahmet, Mustafa, Tevfik, Hamit, İbrahim, Mustafa, İlyas, Yüksel, Kadir,Şenol Birol, Haşim, Sinan ve Salih[4] Mami Ç ..

Yakın Tarih

9 Şubat 1991 yılında yapılan Olağanüstü Genel Kurul’la, Karadeniz Bölgesinin en büyük kamu kuruluşu olan Çaykur’la birleşerek, “ÇAYKUR RİZESPOR KULÜBÜ” adıyla o tarihten itibaren de Profesyonel Liglerdeki mücadelesini sürdürmektedir.

Araştırmacı Gazeteci Yazar Fatih Sultan Kar`ın Bütün Yönleriyle Rize Spor Tarihi kitabından alınmıştır...