Günde 2.5 Dakika Tuvalet İzni

İşçilerin sigara molaları, çay içme saatlerine getirilen kısıtlamanın ardından İşçinin tuvalette kaybettiği vakti kazanmak üzere geliştirilen bu yeni sistem işçinin tuvalette kaldığı süreye sınırlama getiriyor. Verilen sınırı aşan işçinin maaşından belli oranda kesinti uygulanıyor.

Bursa’nın Nilüfer ilçesinde faaliyet gösteren AKP ( Acar Koparta Plastik ) Otomotiv’in çalışanlarına tuvalet sınırlaması getirildiği iddia edildi.

Bursa’da otomotiv parçaları üzerine faaliyet gösteren, 180’ne yakın çalışanı bulunan AKP Otomotiv’in, çalışanlarının tuvalette zaman geçirmesini önlemek ve bu zamanı geri kazanmak için tuvalet kapılarına koyduğu bir sistem ile işçinin tuvalette vakit geçirmesini engellediği ve bu amaçla işçileri insan haklarına aykırı bir uygulamaya maruz bıraktığı iddia ediliyor.

Şirket yetkilisi ile yaptığımız telefon görüşmesinde, yetkili kişi böyle bir uygulamanın olmadığını ve görüş belirtmek istemediğini söyledi. Firmaya yolladığımız maile ise şu ana kadar cevap gelmedi.

Sistem nasıl işliyor?

Şu anda ağırlıklı olarak tekstil sektöründe kullanılan ve yavaş yavaş makine sanayinde de yaygınlaşmaya başlayan bu sistemin çalışması için tuvalet kapılarına bir cihaz takılıyor. İşçi, bu cihaza kartını ya da parmak izini okutarak tuvalete giriyor ve çıkıyor. Böylece sistemde kimin günde kaç kere tuvalete gidip, kaç dakika kaldığının kaydı tutuluyor. İşveren bu sayede kimin tuvalette ne kadar zaman geçirdiğini öğreniyor ve ona göre işçiye ya uyarıda bulunuyor ya da işçinin bu zamanı aza indirgemesi için maaşında kesintiye gidiyor.

Günde 2.5 dakika tuvalet izni...

Söz konusu firmada uygulanan bu sistem ile her gün tuvalet için verilen süre çay ve yemek saatleri dışında 2.5 dakika olarak belirtiliyor. Bu sistem ile her çalışan için aylık çalışma süresi ( normal çalışma + fazla mesai ) toplamının binde 5’i kadar tuvalet kullanma zamanı verildiği, bu sebepten ötürü ise de tuvaleti kullanan işçilerin aylık maaşından 20 ile 40 TL arasında bir rakamın kesildiği iddia ediliyor. Giriş ve çıkışlarda kartını okutmayanlardan ise ayriyeten her bir eksik giriş-çıkış için 5 dakika ilave zaman kesildiği belirtildi.
Alınan bilgilere göre çalışanların bu duruma çaresizlikten dolayı katlandığı, ancak, çalışanlardan rahatsızlığı bulunanların bu durumdan ötürü ciddi anlamda sıkıntı çektiği iddia edildi.

Peki konunun uzmanları bu duruma ne diyor?

Tuvalet hakkı kısıtlaması hem hastalıklara hem de iş kazalarına davetiye çıkarmaktır…

İşçilerin olabileceğin en üst seviyede üretim yapmalarını hedefleyen bazı kurumların çalışanlarına yönelik tuvalete girme kısıtlamaları getirmesi hem sivil toplum örgütlerinin hem de hekimlerin tepkisine neden oldu.

Çeşitli sektörlerde yaygınlaşan ‘tuvalet takip sistemi’yle işçilerin tuvalete gitme sayısı ve süresi kısıtlandığı görülmektedir. Medical Park Fatih Hastanesi’nden Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Yusuf Sahip, personelin mesai saatleri içerisinde tuvalete gitmesine kısıtlama getirilmesinin başta böbrek, prostat, mesane hastalıkları ve çeşitli gastroenterolojik hastalıklarara (bağırsak tembelliği, kabızlık v.s) neden olabileceğini ifade etti.

Fizyolojik ve patolojik farklılıklar nedeniyle kişilerin tuvalet ihtiyaçlarının farklılıklar gösterdiğini belirten Dr. Yusuf Sahip, kişilerin gün içerisinde tuvalete gitme sayısının ve tuvalette kalma zamanın aynı olamayacağını ifade etti.

Bu durumun sadece fizyolojik problemlere yol açmayacağını belirten uzmanlar, psikolojik rahatsızlıkların ve stres bozukluklarının da gelişebileceğinin altını çizdiler. Kısıtlı tuvalet hakkı uygulaması nedeniyle oluşabilecek stres bozukluklarının dikkatsizliğe yol açabileceğini, bununda iş kazalarına bağlı yaralanmalarda artışa neden olabileceğini belirttiler.

Özellikle vurgulanması gereken nokta verim arttırma amacıyla yapılan bu uygulamanın aslında bir çok hastalık ve iş kazası ile daha büyük bir verimsizliğe yol açmasının söz konusu olduğudur.

Uygulama insan haklarına ve iş barışına aykırı

İşyerinin yapmış olduğu bu uygulamanın öncelikle insan haklarına ve iş barışına aykırı olduğunu söyleyen Sosyal Güvenlik Uzmanı Resul Kurt, hiçbir işçinin tuvalette vakit geçirmekten hoşlanmasının söz konusu olmadığını, eğer işçi saatlerce tuvaleti kullanıp işten kaytarma yapıyorsa ve bu kaytarmalar önlenmek isteniyorsa farklı çözümler getirilebileceğini söyledi.

Kurt, özellikle ücret artışlarında suistimalde bulunanlar için daha düşük bir zam oranı getirilebileceğini, bir işçinin günde 2.5 dk.dan fazla tuvalet kullanmasının cezalandırılmasının da hukuki mesnetten yoksun olduğunu belirtti.

Bu uygulamanın Bakanlık İş Müfettişlerine intikal ettirildiği takdirde, Bakanlık tarafından işyerinde bu ve benzeri uygulamaların incelendiğini söyleyen Kurt, işçilerin bu konuya ilişkin olarak Bursa Bölge Çalışma Müdürlüğü’ne şikayette bulunmaları halinde işyerinde inceleme yapılabileceğini söyledi.

İşçiler ne yapabilir?

Sosyal Güvenlik Uzmanı Resul Kurt, işçiler bu şekilde tuvalet ihtiyaçlarında geçen sürenin beş katı oranında ücretlerinden kesinti yapılması halinde aradaki fark için işvereni dava edebilecekleri gibi, isterlerse işveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesaplanmadığı gerekçesiyle işten ayrılıp kıdem tazminatı alabileceğini belirtti.  

Kaynak:Ekotrent