HUDER Rize Başkan Yardımcısı Av. Peçe: “İstinaf’lar İyi Çalışıyor”

Hukuki Araştırmalar Derneği (HUDER) Rize Şubesi Başkan Yardımcısı Av. Ümit Peçe, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında görülen bidayet mahkemeleri ile temyiz mahkemeleri arasındaki mahkemeye ve bunlara başvuruyu sağlayan kanun yoluna da istinaf denildiğini kaydederek, bugün, bu mahkemelere ve bu kanun yoluna yeniden dönüldüğünü ve hukuk yargılama sistemine yeniden kazandırılan istinaf mahkemelerinin iyi çalıştığını kaydetti.

HUDER Rize Şubesi Başkan Yardımcısı Av. Ümit Peçe yaptığı açıklamada, “İstinaf, ilk derece mahkeme kararlarına karşı gidilen kanun yoludur. Bu kanun yoluna, mahkeme kararının açıklanmasından itibaren yedi gün içinde gidilecektir. CMK m.272/1’de 15 yıl ve daha fazla hapis cezalarının talep olmaksızın, doğrudan doğruya istinaf başvurusu olabileceği belirtilmiştir. Aynı zamanda Cumhuriyet Savcıları da mahkeme kararının kendilerine gelişinden itibaren yedi gün içinde istinaf yoluna başvurabileceklerdir. İstinaf yoluna başvurulması ilk derece mahkemesi kararının kesinleşmesini engelleyecektir. İstinafa ilişkin başvuru, kararı veren mahkemeye yapılacak ve mahkeme başvuruyu inceledikten sonra ret ya da kabul kararı verecektir. İstinaf süresinin geçirilmesi, verilen kararın istinafa gidilemeyecek bir karar olması ya da talep sahibinin böyle bir talep hakkının olmaması ret sebepleridir. Ret kararına karşı bölge adliye mahkemesine gidilip bu konuda bir karar verilmesi istenebilir. Ret kararı hükmün infazını engellemeyecektir.” şeklinde konuştu.

Hukuk davaları için istinaf kanun yoluna başvuru şartlarının HMK md. 341’de düzenlendiğini ve ilk derece mahkemelerinden verilen nihai kararlar ile ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü hâlinde, itiraz üzerine verilecek kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabileceğini kaydeden Av. Peçe, “Buna göre; İlk derece hukuk mahkemelerinin, miktar veya değeri 3.110 TL’yi geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararları kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf kanun yoluna başvurulabilir (HMK md. 341/2). Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda 3.110 TL’lik kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir (HMK md. 341/3). Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü 3.110 TL’yi geçmeyen taraf, istinaf kanun yoluna başvuramaz (HMK md. 341/4. Kural olarak yerel mahkemelerin verdiği ara kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvuru yapılamaz. Ancak, bu ara kararları da son karar aleyhine istinaf başvurusu yapılması halinde istinaf incelenmesinde hüküm ile birlikte denetlenir. İhtiyati haciz, ihtiyati tedbir birer ara karar olmasına rağmen bu ara kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir (HMK md. 341/1).” dedi.

Av. Peçe, İstinaf dilekçesinde istinaf sebebi ve gerekçesinin mutlaka açıklanması gerektiğini belirterek, “Çünkü, istinaf incelemesi, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeple sınırlı olmak üzere yapılır. İstinaf mahkemesi, ancak kamu düzenini ilgilendiren bir durum varsa kendiliğinden inceleme yapabilir (HMK md. 355). Kamu düzenine ilişkin hususları taraflar da her zaman ileri sürebilirler. İstinaf başvurusu süresini kaçıran veya istinafa başvuru hakkı olmayan taraf, diğer tarafın istinaf başvurusu üzerine, iki hafta içerisinde vereceği cevap dilekçesi ile katılma yoluyla istinaf başvurusu yapabilir. Ancak, istinaf yoluna asıl başvuran kişi bu isteminden vazgeçerse veya bölge adliye mahkemesi istinaf istemini esasa girmeden reddederse katılma yolu ile istinafa başvuran kişinin de talebi reddedilmiş olur (HMK md. 349).

12 yıl önce yasal düzenlemesi yapılan ancak yakın zamanda pratiğe dönüştürülen istinaf mahkemeleri bu güne kadar beklenen faydayı sağladı mı? Elbetteki Temmuz 2016 da faaliyete başlayan İstinaf mahkemelerinin yararları hakkında bilgi vermek erken olsa da Rize Mahkemelerinin yargı çevresi olarak bağlı bulunduğu Samsun Bölge Adliyesi (İstinaf)nin şimdiye kadar ki faaliyetinin gayet olumlu olduğu, yargılamaların olabildiğince seri karara bağlandığı, Hukuk ve Ceza Mahkemeleri kararlarına yapılan istinaf incelemelerinin yaklaşık 1 ay içerisinde karara bağlanarak sonuçlandırılmaları hak arama özgürlüğünün en önemli öğesi olan adil ve seri yargılama açısından son derece önemlidir. Yargıtay’ın İstinaf mahkemelerinin kurulmasından önce biriken iş yükünün önümüzdeki süreçte azalması halinde gerçek bir içtihat mahkemesine dönüşeceği, dosyaların daha titizlikle incelenerek daha sağlıklı kararlar veren bir mekanizmaya dönüşeceği kuşkusuzdur.” diye konuştu.