İtdolanbacı-Hambostan'a Karşı 4 İlde Çalıştay Düzenlendi

Gürcistan'dan Türkiye'ye girdiği sanılan ve yayılışını Karadeniz sahili boyunca batıya doğru hızla sürdüren istilacı tür olan 'İtdolanbacı' adlı bitki türü, bölgede genç orman ağaçlarının, tarım bitkilerinin, endemik ve yerli türlerin yok olmasına neden olmaya başlarken, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin’de İtdolanbacı-Hambostan bitkisi dolayısıyla çalıştaylar düzenlendi.

Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin İllerinde yayılış gösterdiği tespit edilen, Latince adı (Sicyos angulatus L.)  ve yerel halk dilindeki yaygın adı ise Hambostan olan, yabancı ve istilacı özelliklere sahip İtdolanbacı bitkisi için Tür Mücadele Eylem Planı, 2014 Yılı programına alınmış ve 12. Bölge Müdürlüğü Giresun Şube Müdürlüğünce ihale edilerek başlatıldığı bildirildi.

Yüklenicisi Anadoku firması olan eylem planının, bilimsel çalışmaları  KTÜ Orman Fakültesinden Prof. Dr. E. Zeki Başkent (Dekan - Orman Mühendisi), Prof. Dr. Salih Terzioğlu (Dekan yardımcısı -Orman Mühendisi) ve KTÜ Biyoloji Bölümünden Prof. Dr. Kamil Coşkunçelebi (Biyolog)’nden oluşan proje ekibince yürütülüyor.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMP Genel Müdürlüğü Tür Koruma Eylem Planları Projesi kapsamında 12. Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülen çalışmanın; Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin İllerini kapsayacak şekilde “İt Dolanbacı Tür Mücadele Eylem Planı Çalıştayları” tamamlandı. Çalıştaylar, arazi ve literatür çalışmalarını tamamlayan Proje ekibi tarafından, Eylem planına son halini vermek üzere plan kapsamındaki iller olan, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin İllerimizde düzenlenmiştir. Çalıştaylar sırasıyla; 3 Kasım’da Giresun, 4 Kasım’da Trabzon, 5 Kasımda Rize ve 6 Kasımda Artvin’de gerçekleştirildi.

Tür Mücadele Eylem Planına konu, istilacı ve yabancı bitkinin (İtdolanbacı-Hambostan), korunan alanlarımızdaki endemik ve nadir bitkiler yanında ağırlıklı olarak tarım arazilerindeki endüstriyel bitkilere (çay, fındık, kivi, mısır vb) zararlı olduğu, bitkilerin verimini azalttığı hatta tümden engellediği tespit edildiğinden, çalıştaylara ilgili tüm kurum ve kuruluşlar ile üniversiteler ve köy muhtarları davet edildi.

Çalıştaylarda yapılan sunumlarda; 1994-1995 yıllarında 1-2 noktada varlığı tespit edilmiş olan bitkinin 2014 yılında 313 noktada (çalışmalarda halihazırda tespit edilen) varlığına ve yayılıcı özelliği sayesinde 200 metrekare ile 15 Dekar büyüklüğündeki alanları kaplayabildiğine dikkat çekilerek, yayılmanın durdurulmadığı taktirde özellikle tarım alanlarında hızla devam edeceği açıkça ortaya konuldu.

Orman ve Su İşleri Bakanlığımızca başlatılan ve alanında “Tür Mücadele Eylem planı” olarak ilk olma özelliği taşıyan plan metinlerinde, mücadele yöntemlerine ağırlıklı olarak yer verilerek özellikle Tarım Gıda ve Hayvancılık Bakanlığının tarımsal alanlarındaki istilalar için önlem alması gerektiğinin altı çizildi.  
Doğa Koruma ve Milli Parklar Rize 12'inci Bölge Müdürlüğü'nce bitki türü ile ilgili hazırlanan rapora göre, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde halk arasında 'Ham Bostan' olarak bilinen Kuzey Amerika kökenli istilacı bitki türü İtdolanbacı (Sicyosangulatus L.) Türkiye'de ilk olarak Trabzon'un Of ilçesinde görüldü ve toplanarak imha edildi.  İtdolanbacı bitki türünün ülke florasına kaydı ise 1990'lı yıllarda Artvin'in Borçka İlçesi'nde, UNECSO tarafından korunan Camili bölgesinde yapıldı.

ORDU'YA KADAR GELDİ

Gürcistan'dan ülkeye girdiği sanılan ve yayılışını Karadeniz sahili boyunca doğudan batıya doğru devam ettiren İtdolanbacı bitkisi, yatayda Ordu'nun Gülyalı ilçesine, düşeyde ise deniz kenarından başlayan yayılışını Trabzon'un Çaykara İlçesi'ndeki Uzungöl'e kadar genişletti.

YILDA 15 METRE UZUYOR

Tüm dünyada sayılı istilacı yabancı türlerden biri olan ve mücadelesine çok ciddi harcamalar yapılan bitki türü, yılda 15 metrenin üzerinde boya ulaşıp çokça dallanabiliyor. Bu yönüyle genç orman ağaçlarında ve tarım bitkilerinde ölümle sonuçlanabilen zararlar meydana getiren bitki, ışığı keserek oluşturduğu zararın yanında ağırlık yaparak, özellikle tarım bitkilerinde devrilmelere de neden olabiliyor.

1 YILDA 4 BİN TOHUM ÜRETİYOR

Bulaştığı ekosistemlerde iyi gelişebilen tek bir İtdolanbacı bitkisi, 4000 kadar tohum üretiyor ve bir sonraki yıl alanı tamamen kaplayabilecek duruma geliyor. Tohumu uygun olmayan şartlarda aynı yılın ilerleyen aylarında veya bir sonraki yılda bile çimlenebiliyor. Bu nedenle yerli türlerin ortamdan uzaklaşması ve yok olmasına neden olabilen bitki, ekosistemi biyolojik, ekolojik ve ekonomik açıdan olumsuz etkiliyor.

EYLEM PLANI HAZIRLANIYOR

Artvin, Rize, Trabzon ve Giresun illerinde yayılış gösteren istilacı yabancı İtdolanbacı türü ile ilgili Mücadele Eylem Planı hazırlanması hedeflendi. Buna göre illerdeki genel ekoloji ve bitki sosyolojisi özellikleri belirlenecek, yayılışının izlenmesi ve kontrol edilmesi sağlanacak. Türün bu illere girişini engelleyecek tedbirler ortaya konulacak, biyolojik çeşitlilik başta olmak üzere sosyo-ekonomik, sağlık ve ekolojik etkilerinin irdelenmesi, türün diğer bitkilerle etkileşiminin belirlenmesi ve doğal türlerin korumasının sağlanmasına ilişkin stratejilerin geliştirilmesi ve tüm bu konularda yapılacak öncelikli çalışmalar belirlenecek.

TEHDİT DÜZEYİ YÜKSEK

C, bölgede yayılınışını hızla sürdüren istilacı İtdolanbacı bitkisi ile igili 300 noktada çalışma yapıldığını söyledi. Bulut, "Tehdit düzeyi yüksek olan bitki özellikle fındık ve çay bahçelerini etkiliyor, endemik bitkilere zarar veriyor. Bitkinin mekanik, biyolojik ve kimyasal yöntemlerle alandan uzaklaştırılması ve ekosistemde türden etkilenen diğer türlerde yüzde 20 iyileştirme yapılması planlanıyor" dedi.