Tüketici haklarına yeni düzenleme
Tasarıya ilişkin hükümet adına konuşan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürü Ramazan Ersoy, ilgili tüm meslek örgütlerinin, sivil toplum kuruluşlarının, akademisyenlerin görüşleri alınarak hazırlanan tasırının, tüketiciye ileri düzeyde haklar getirdiğini söyledi.
Bu haklara bazı örnekler veren Ersoy, ayıplı mallara karşı 1 ay olan ihbar süresinin 6 aya çıkarılacağını, ürün fiyatına göre hakem heyetlerine başvuru sınırının 3 bin liraya yükseltileceğini, sözleşmelerde yazı büyüklüğünün 12 punto büyüklüğünde olma şartı getirileceğini söyledi.
Tasarının, kamuoyunda en çok tartışılan kredi kartı aidatları ve tüketici kredilerinde bankaların, dosya masrafı, sigorta ücreti gibi faiz dışı ücretleri ile ilgili düzenlemeleri de içerdiğini anlatan Ersoy, şunları söyledi:
"Bu iki unsur yoğun şikayet konusu. Türkiye'de toplam 49 banka var. Bu bankaların 52 milyar lira faiz geliri var. Ücretler, komisyonlar, masraflar gibi faiz dışı gelir ise 26,9 milyar lira. Bankalar, tüm işletme giderlerinin yüzde 63.5'ini bu ücret ve komisyonlardan karşılıyor.
Türkiye'de 54 milyon kredi kartı var. Ülkemizdeki kredi kartlarının içeriği batı ülkelerine göre çok zengin. Batı ülkelerinde, bizim kredi kartlarında olduğu gibi taksitlendirme, mil, puan gibi içerik zenginliği yok. Bu içeriklerden dolayı bankalar kart aidatı alıyorlar.
Biz de tasarıda bankalara, söz konusu içeriklere sahip olan ve aidat alınan kredi kartlarının yanında, bu içeriklere sahip olmayan standart imkanarı barındıran ve aidat ödemesi olmayacak kredi kartı da verme zorunluluğu getiriyoruz. Yani tercihi vatandaşa bırakıyoruz. Vatandaş isterse standart kredi kartını alacak ve aidat ödemeyecek, isterse içeriği farklı imkanlar barındıran kredi kartını alacak ve aidat ödeyecek. Tabii bankalar isterse, müşterisine içeriği zengin olan kredi kartını da aidatsız verebilecek. Bu da rekabeti doğuracak ki sonuç tüketicinin lehine olacak.
Tükektici kredilerinde de 'dosya parası' gibi ücretleri, alınması zorunlu olan ve olmayan olarak ayrıştıracağız. Örneğin 'dosya parası tüketiciden alamazsın çünkü bu masraf kredinin içinde zaten var' diyeceğiz. Bankaların tüketiciden haklı olarak isteyeceği masraflarla, haksız yere aldığı masrafları ayıracağız."
CHP İzmir Milletvekili Mehmet Ali Susam, tasarının tüketiciyi koruyacak yeterli düzenlemelere sahip olmadığını söyledi. Devletin, zayıfı koruması gerektiğine işaret eden Susam, "Büyük balığın küçük balığı yuttuğu ekonomik sistemde ciddi adaletsizlikler oluyor. Tüketici yetirince korunmadığı zaman, büyük şirketlerin karşısında kaderleri ile başbaşa kalıyor. Telekom ve elektrik bunun en önemli örnekleri" dedi.
Tasarıdaki kredi kartları aidatları ile ilgili düzenlemeyi sağlıklı bulmadığını belirten Susam, özellikle bunun uygulamasanın BDDK'ya barıkalmasının kabul edilemeyeceğini savundu. BDDK üyelerinin Bakanlık tarafından atandığını, bu üyeler içinde sivil toplum kuruluşu temsilcisinin bulunmadığını kaydeden Susam, "BDDK bu durumda tüketicinin yanında ne kadar olabilir?" diye konuştu.
MHP Kütahya Milletvekili Alim Işık, bankalarla ilgili düzenlemede aslında, "ayrıştırılıyor" adı altında bankaların aldıkları ek ücretlerin yasal hale getirildiğini, bunu kabul edemeyeceklerini söyledi. Işık, "Bu madde bu şekilde geçerse, biz de 'bankaları koruyan komisyon' olarak tarihe geçeriz" dedi. Söz konusu maddeye MHP Denizli Milletvekili Emin Haluk Ayhan ve CHP'li Susam da karşı çıktı. Maddenin, daha sonra yeniden ele alınmasına karar verildi.
AK Parti Bursa Milletvekili Mustafa Öztürk, havayolu yolcu taşıma hizmetlerinin tasarının kapsamı dışında bırakılması için önerge verdi. Önergeye itiraz eden Emin Haluk Ayhan, tüketicinin en çok şikayet etiği hizmet alanlarından olan havayolu taşımacılığını, tüketicinin korunmasına ilişkin tasarının kapsamı dışında bırakılmasını anlamlı bulmadığını ifade etti. "Havayolu şirketlerini mi korumak istiyorsunuz?" diyen Ayhan, önergenin geri çekilmesini talep etti. Diğer muhalefet milletvekilleri ve tüketici dernekleri temsilcilerinin de itirazı üzerine önerge geri çekildi.
Komisyon, tüketici koruma dernekleri, sanayi ve ticaret odaları ile diğer ilgili meslek örgütü temsilcilerini de dinledi. Tüketici koruma derneklerinin temsilcileri, özellikle kredi kartı aidatları ve tüketici kredilerinde bankaların talep etiği ücretlere yönelik düzenlemenin tüketici lehine olmadığını savundu.
Komisyonda tasarının ilk 7 maddesi benimsendi. Tasarıda "tüketici" tanımına tüzel kişilikler de eklendi. Alt komisyon, tasarının görüşmelerine yarın devam edecek.
