Öz Gıda İş Sendikası Doğu Karadeniz Rize Şube Başkanı Sultan Murat Karadağ, ÇAYKUR mevsimlik işçilerinin iş akitlerinin askıya alındığı süre içerisinde işsizlik maaşı alabilmesi için Hak-İş Konfederasyonu ve Öz Gıda-İş Sendikası olarak çalışmalarını sürdürdüklerini kaydederek bu kapsamda 30 Kasım 2018 tarihinde AK Parti Grubu tarafından TBMM’ye Kanun Teklifinin verildiğini kaydetti.
Mevsimlik işçilerin iş akitleri askıdayken işsizlik ödeneğinden faydalanmaları için kanunda kısmi değişiklik yapılmakta olduğunu kaydeden Öz Gıda İş Sendikası Doğu Karadeniz Rize Şube Başkanı Sultan Murat Karadağ, 4447 sayılı kanunun 50. maddesi 2. fıkrasının (Prim ödeyerek sürekli çalışmış ibaresi, hizmet akdine tabi şeklinde) değiştirilmesi için teklif sunulduğunu ifade ederek, “Bu haliyle çıkarsa eski kanunda iş sözleşmesi sona ermesi şartı olduğu için karşımıza kanuni engel çıkacağı düşünülmektedir. Kanun teklifine ‘hizmet akdi askıda olanlar da faydalanır’ ibaresi konulması için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve teklifi veren milletvekilleri ve bölge vekilleri nezdinde Hak-İş Konfederasyonu ve Öz Gıda-İş Sendikası olarak çalışmalarımız devam etmektedir.” dedi.
Öte yandan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya’nın geçtiğimiz günlerde verdiği teklifin ise ÇAYKUR mevsimlik işçisinin iş akitlerinin askıya alındığı zamanı kapsamadığı ve ÇAYKUR mevsimlik işçilerinin sözleşmesinin fesh edilmesi durumunda işsizlik maaşından faydalanabilmesini kapsadığı belirtildi.
İşte İşsizlik Sigortası Fonunun Kullanımının Kolaylaştırılması ve Mevsimlik İşçilerin Bu Kanundan Faydalanması Hakkında HAK-İŞ Konfederasyonunun Görüş ve Talepleri
TBMM Genel Kurulunda görüşülmekte olan ve Ak Parti Grup Başkanlığı tarafından 30.11.2018 tarihinde Meclis Başkanlığına sunulan, Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin 26. Maddesini düzenleyen “İşsizlik Ödeneğinin Yararlanma Şartlarının Kolaylaştırılması” konusunda Konfederasyonumuz HAK-İŞ’in görüş ve taleplerini bilgilerinize sunmak istiyoruz.
İşsizlik sigortasından faydalanma oranını artırmak ve kapsamı yaygınlaştırmak amacıyla, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda aşağıdaki değişikliklerin yapılmasının uygun olacağını düşünmekteyiz.
- İşsizlik sigortasından faydalanmak için gerekli olan son 3 yıl içerisinde en az 600 gün işsizlik sigortasına prim ödeme şartı azaltılmalıdır. Bu şart mevsimlik ve geçici işçilerin işsizlik ödeneğinden faydalanmalarını sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Çünkü, mevsimlik çalışanlar iş akitleri askıda olduğu zamanlarda işsiz sayılmamaktadırlar. Halbuki bu işçiler, işsizlik ödeneği için prim ödemektedirler.
Bu nedenle;
25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nunda “İşsizlik Ödeneğine hak kazanma şartlarını” düzenleyen 51. maddesine
g)Kamuda Geçici veya mevsimlik işçi pozisyonlarında çalışan işçiler, iş akitleri askıda olduğu sürelerde işsizlik fonundan faydalanırlar. Bu işçiler için, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 50. Maddesinin a) b) ve c) bendinde belirtilen sürelerde gerekli değişiklikler kurum/bakanlık tarafından yapılır.”
maddesi eklenmelidir.
- İşsizlik sigortasından faydalanma oranını düzenleyen, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. Maddesinde belirtilen “Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı” olan oran en az yüzde 50 olacak şekilde yükseltilmelidir.
Bu nedenle;
25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. Maddesi;
“Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır” ibaresi, yüzde 50 olarak” değiştirilmelidir.
- İşsizlik sigortasından faydalanma süresi artırılmalıdır.
- Geçici ve Mevsimlik işçilerin, işsizlik sigortası fonlarının kullanılması kapsamında, aktif istihdam politikalarından yararlanmaları sağlanmalıdır.
Böylece, işsiz kaldığı dönemlerde, emekçinin en önemli sigortası olan “İşsizlik Sigortası”nın daha etkin ve verimli kullanılması mümkün olacak ve geçici ve mevsimlik işçilerin de fondan faydalanması sağlanmış olacaktır.
AÇIKLAMA
2000 yılında yürürlüğe giren işsizlik sigortasının amacı, işini kaybeden sigortalıya belli bir süreye kadar gelir güvencesi sağlamaktır. İşsizlik Sigortasından faydalanma şartları, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre düzenlenmiştir.
Bu şartlar ise;
- Son 120 gün kesintisiz çalışmak ve son 3 yıl içerisinde en az 600 gün işsizlik sigortasına prim ödeme koşulu,
Ayrıca;
- Kanun’da belirtilen nedenlerle iş akdini feshetmesi ya da işveren tarafından iş akdinin sona erdirilmesi gerekmektedir.
Kanun kapsamında;
- 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödeyen sigortalı işsizlere 180 gün;
- 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödeyen sigortalı işsizlere 240 gün;
- 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödeyen sigortalı işsizlere 300 gün süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.
Günlük işsizlik ödeneği ise,
“Sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır.” 2019 yılı için belirlenen yeni asgari ücrete göre, işsizlik sigortası olarak ödenen en düşük miktar 1015 TL, en yüksek işsizlik ödeneği ise 2.030 lira olmuştur. Bu oran en az yüzde 50 olacak şekilde değiştirilmelidir.
Ülkemizde 2017 yılı içerisinde 1.326.697 kişi işsizlik ödeneğinden faydalanmak için kuruma başvurmuş ancak 695.967 kişinin müracaatı kabul edilmiştir. İşsizlik bağlanma oranı ise yüzde 52,4’tür.
İşini kaybeden emekçiler, prim ödeme gün şartı ile diğer şartları tamamlayamadığından dolayı bu sigortadan yeterince faydalanamamaktadırlar.
Kişinin işsiz kaldıktan sonra asgari geçimini sağlaması iş bulma sürecine göre endekslenmesi gerekir. İşsizlik fonundan yararlanma şartının yumuşatılması ve süresinin uzatılması, bu anlamda işsizlik fonunun esas sahibi olan işçilerin kullanımını yaygınlaştıracaktır. Bu çerçeveden olmak üzere, meclis gündemine gelen ve Torba Yasanın 26. Maddesinde yer alan; “120 günlük “Prim ödeyerek sürekli çalışma” maddesi “Hizmet Akdine Tabi” olarak değiştirilmesi hususunu ise olumlu bir gelişme olarak görmekteyiz.
Diğer taraftan;
Eksik çalışma türlerinden biri olan Mevsimlik Çalışanlardan işsizlik sigorta fonu kapsamında kesinti yapılsa da bu haktan yararlanmaları, kanun kapsamında mümkün olmamaktadır. Çünkü, mevsimlik çalışanlar iş akitleri askıda olduğu zamanlarda işsiz sayılmamaktadırlar. Halbuki bu işçiler, işsizlik ödeneği için prim ödemektedirler.
Bu nedenle; kanunun 51. Maddesine “Kamuda Geçici veya mevsimlik işçi pozisyonlarında çalışan işçiler, iş akitleri askıda olduğu sürelerde işsizlik fonundan faydalanırlar.” İbaresi eklenmelidir.
Mevsimlik işçi çalıştırmak işin doğasından ileri gelmektedir. Öyle işler vardır ki, bu işlerde sürekli işçi çalıştırılması hemen hemen olanaksız görülmektedir. Mevsimlik işçi olarak istihdam edilen kişilerin son üç yılda 600 gün prim ödeme süresi işin doğasına aykırı bir durumdur. Çünkü, Örneğin, mevsimlik işçilerin çalışmış olduğu Çay-Kur’da, mevsimlik işçiler sadece kampanya döneminde çalıştıkları için 600 gün şartını hiçbir zaman karşılayamamaktadırlar.
Kanunda yapılacak düzenlemelerle, bu prim ödeme gün sayısı, mevsimlik işçilerin faydalanmasını sağlayacak şekilde değiştirilmelidir.
Kararı takdirlerinize arz eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Saygılarımla.
Mahmut ARSLAN
HAK - İŞ Konfederasyonu Genel Başkanı