Yaş çayda kaldırılan destekleme primi ve verilen %33,89, hububata verilen zam oranlarının bir hayli altında kaldı.
TMO Genel Müdürlüğü'nün duyurduğu yeni fiyatlara göre, 2024 yılında ton başına 10 bin TL olan makarnalık buğday ile 9.250 TL olan ekmeklik buğday, 2025 yılı için 13 bin 500 liraya yükseltildi. Arpa alım fiyatı ise 2024'teki 7.250 TL'den 11 bin liraya çıkarıldı. Bu artışlar, hububat fiyatlarında yüzde 35 ile yüzde 69 arasında bir zam anlamına geliyor.
Çiftçi Kayıt Sistemi'ne kayıtlı üreticilere sağlanan fark ödemesi destekleri de önemli ölçüde artırıldı. 2024 yılında buğday için ton başına 1.750 TL'ye kadar, arpa için ise 750 TL'ye kadar olan destekler, 2025 yılında ton başına toplam 2 bin 520 liraya yükseltildi. Bu, ton başına destekte yüzde 44'e varan bir artış demek.
Yeni fiyatlar ve artırılan desteklerle birlikte 2025 yılında üreticilerin eline geçecek net miktar da belli oldu. Buna göre; Ekmeklik ve makarnalık buğday için ton başına 16 bin 20 lira, Arpa için ton başına 13 bin 520 lira üreticilere ödeme yapılacak. 2024 yılında ise desteklemelerle birlikte üreticilerin eline ton başına; makarnalık buğdayda 11.750 TL, ekmeklik buğdayda 11.000 TL, arpada 8.000 TL geçmişti.
Öte yandan Doğu Karadeniz’de Rize, Artvin, Trabzon, Artvin, Giresun ve Ordu’da yaklaşık 200 bin üretici tarafından yaklaşık 800 bin dekar alanda üretimi yapılan ve 1 milyonu aşkın vatandaşın en önemli geçim kaynağı olan yaş çayda 2 TL olan destekleme primi kaldırılmış ve yaş çay kilo fiyatına yüzde 33,89 oranında zam yapılmıştı.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 2025 yılı hububat alım fiyatları ve fark ödemesi desteklerine getirdiği yüksek zam oranları, Doğu Karadeniz'deki çay üreticilerinin tepkisini çekti. Hububata yüzde 35 ila yüzde 69 arasında değişen zamlar yapılırken, yaş çayda destekleme priminin kaldırılması ve kilo fiyatına sadece yüzde 33,89 zam yapılması, çay üreticileri tarafından "enflasyona ezilme" olarak yorumlandı.
Çay üreticileri, bu durum karşısında kendilerini enflasyona ezdirilmiş hissediyor ve hububata verilen yüksek zamlar karşısında çayda uygulanan politikanın haksız olduğunu dile getiriyor. Üreticiler, "Bir kez daha öksüz bırakıldık" diyerek tepkilerini dile getiriyor.
Öte yandan yaş çayda destekleme priminin kaldırılmasıyla birlikte, kuru çayın ana maliyeti olan yaş çayda yüzde 50'lik bir fark ortaya çıktı. Bu durum, özel sektör çay fabrikalarını kuru çaya zam yapılmaması nedeniyle oluşan farkı kapatmak için farklı arayışlara itti.
Özel sektör, ortaya çıkan bu maliyet farkını dengelemek amacıyla 25,44 TL olarak belirlenen yaş çay alım fiyatlarını 20 TL'ye kadar düşürdü. Bu durum, zaten düşük zam oranları ve destekleme priminin kaldırılmasıyla zor durumda kalan yaş çay üreticilerini daha da mağdur etti. Üreticiler, bir yandan artan girdi maliyetleriyle boğuşurken, diğer yandan özel sektörün uyguladığı bu fiyat düşüşleriyle geçim sıkıntısının daha da artmasından endişe ediyor.