Av. Arslan: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Nedir? Arabulucuya Başvurmanın Avantajları Nelerdir?

Hukuki Araştırmalar Derneği (HUDER) Rize Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Avukat İbrahim Arslan, ülkemizde artan uyuşmazlık sorunlarına karşın, mahkemelerin iş yükünün de aynı oranda artış gösterdiğini kaydederek, “Bundan dolayı yargılama süreleri de uzamaktadır. Bu durumda adaletin geç tesis edilmesi söz konusu olacak, toplumun mahkemelere ve adalete olan inanç ve saygısı da azalacaktır. Bu nedenle mahkemelerin iş yükünü hafifletmek için alternatif çözüm yolları oluşturulmuştur. Arabuluculuk kurumu da bu tür bir alternatif çözüm yoludur.” dedi.

Arabulucunun ne bir hakim ne de hakem olduğunu bu yüzden karar verme yetkisi bulunmadığını, sadece taraflara tavsiyelerde bulunabileceğini ve uyuşmazlık hakkında bilgi verebileceğini kaydeden HUDER Rize Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Av.İbrahim Arslan, “Bunun dışında taraflara bir takım dayatmalarda bulunamaz. Taraflar ise arabulucunun tavsiyelerine uyup uymamada serbesttirler. Uyuşmazlığın çözüm metodunu da yine taraflar belirlemektedir. Taraflar istedikleri anda görüşmeleri sona erdirebilirler. Kısacası, arabuluculuk yoluyla uyuşmazlık çözülürken tarafların iradeleri esas alınacak, her iki tarafın da istediği olacaktır.” diye konuştu.

Hangi Uyuşmazlık Türleri İçin Arabulucuya Başvurulabilir?

Av. Arslan, kişilerin serbestçe tasarruf edebilecekleri konular hakkında arabulucuya başvurabileceklerini belirterek, “Örneğin; işçi-işveren, ev sahibi-kiracı arasındaki uyuşmazlıklar, boşanan eşler arasındaki mal paylaşımı, maddi-manevi tazminat gibi birçok konu arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturulabilir. Ancak, serbestçe tasarruf edilemeyen konularda arabulucuya başvurulamaz. Örneğin; ceza yargılamasına dahil uyuşmazlık(uzlaşma kapsamına giren suçlar hariç), çocuğun velayeti, boşanma kararı, nüfus kayıtlarının düzeltimi gibi uyuşmazlıklar kamu düzenini ilgilendirdiği için bu konularda kişiler serbestçe tasarruf edemezler ve bu gibi konular arabulucu marifetiyle çözümlenemez. Ayrıca Hukuki Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Kanunu 1. maddesi uyarınca, aile içi şiddet unsurunu içeren uyuşmazlıklar da yine arabuluculuk yoluyla çözümlenemez.” şeklinde konuşarak “Arabulucuya Ne Zaman Başvurulabilir?, Arabulucuya Başvurmanın Avantajları Nelerdir?, Arabulucuya Başvurarak Dava Açmaktan Vazgeçilmiş Olunur Mu?, Arabuluculuk Sonunda Anlaşma Sağlanırsa Ne Olur?, Arabulucu Ücretini Kim Ödeyecek? ve Kimler Arabuluculuk Yapabilir?” gibi soruların cevaplarını detaylı bir şekilde şu şekilde açıkladı:

Arabulucuya Ne Zaman Başvurulabilir?

Taraflar dava açmadan önce veya dava devam ederken de arabulucuya başvurabilirler. Eğer devam eden bir davada arabulucuya başvurulmak isteniyorsa, hakim 3 aya kadar davayı erteleyebilir, gerekirse bu süreyi 3 aya kadar uzatabilir.

Arabulucuya Başvurmanın Avantajları Nelerdir?

Öncelikle uyuşmazlık bir gün, birkaç saat gibi çok daha kısa bir sürede çözümleneceğinden zaman yönünden oldukça tasarruflu bir yoldur. Ayrıca keşif, bilirkişi, posta gideri, yol gideri gibi ücretleri ödemek zorunda kalınmayacaktır. Çözüm aşamaları tarafların kontrolünde olduğu için  istenildiği zaman görüşmeler sonlandırılabilecektir. Taraflar çözüm yolunun ne şekilde olacağını belirlemede özgür oldukları için her iki tarafın da istediği olmuş olacaktır. Yine mahkemelerin katı usul kurallarına uyma gibi zorunluluklar da yoktur; çünkü taraflar istedikleri şekilde uyuşmazlığı çözeceklerdir.

Arabulucuya Başvurarak Dava Açmaktan Vazgeçilmiş Olunur Mu?

Arabulucuya başvuru, kişinin mahkemeler nezdinde hakkını aramasına engel değildir. Taraflar her zaman arabulucu görüşmelerini sona erdirip dava yoluyla haklarını talep edebileceklerdir. Ayrıca, arabulucuya başvurulduğu andan sonlanma anına kadar geçen sürede zamanaşımı ve hak düşürücü süreler duracak ve olası hak kayıpları da önlenmiş olacaktır.

Arabuluculuk Sonunda Anlaşma Sağlanırsa Ne Olur?

Taraflar yapılan görüşmeler neticesinde uzlaşma sağlarlarsa arabulucu bu durumu tutanak altına alır ve bu tutanak taraflarca da imzalanır. Taraflar bu tutanak ile esas hakkında görevli ve yetkili mahkemeye başvurarak mahkemece “icra edilebilirlik şerhi” kararı alabilirler. İcra edilebilirlik şerhi ile birlikte artık bu tutanak ilam niteliğinde belge haline gelecek ve taraflar bu belge ile ilamlı icra takibi yapabileceklerdir.

Mahkeme incelemesini dosya üzerinden yapacaktır. Ancak, aile hukukuyla alakalı bir konu hakkında icra edilebilirlik şerhi verilmesi istemi duruşmalı yargılama yapılmadan verilemeyecektir.

Taraflar mahkemenin verdiği karara karşı istinaf yoluna başvurabileceklerdir.

 Arabulucu Ücretini Kim Ödeyecek?

Taraflar aralarında anlaşarak bu konu hakkında karar alabilirler. Eğer bir karar alınmamışsa “eşit” şekilde ücreti ödeyeceklerdir. Arabuluculuk ücreti, her yıl çıkarılan Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi ile belirlenmektedir.

Kimler Arabuluculuk Yapabilir?

Arabuluculuk siciline kayıtlı olabilmek için;

-Türk vatandaşı olma

-Mesleğinde en az 5 yıllık kıdemi olan hukuk fakültesi mezunu olma

-Tam ehliyetli olma

-Kasten işlenmiş bir suçtan mahkum olmamış olma

-Arabuluculuk yazılı sınavı ve uygulama sınavında başarılı olup eğitimini tamamlamış olma şartlarını yerine getiren kişiler arabulucu olabilecektir.

Sonuç

Ülkemizde yeni yeni tanınan bir kurum olmasına rağmen önemli miktarda uyuşmazlık arabuluculuk kurumuyla çözüme kavuşturulmuştur. 2017 yılının ilk çeyreğinde (Ocak-Şubat-Mart) 5948 uyuşmazlık arabuluculuk marifetiyle çözümlenmiştir. Bu uyuşmazlıkların önemli bir kısmını işçi-işveren uyuşmazlıkları oluşturmaktadır. Arabulucuya başvurulan uyuşmazlıkların %94’ü çözüme kavuşturulmuştur.

Ülkemizde sicile kayıtlı 5268 arabulucu bulunmaktadır. İlimizde ise sadece 3 tane sicile kayıtlı arabulucu mevcuttur. Arabulucu sayısının artmasıyla birlikte hiç şüphe yok ki uyuşmazlıkların arabuluculuk kurumuyla çözümleme yoluna gitme oranları da artacaktır. Bu durumda mahkemelerin iş yükü hafifleyecek ve daha hızlı kararlar çıkacaktır.