2012 yılında TBMM’de kabul edilen 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile toplu iş hukukunda önemli dönüşüm yaşandı. Sendikaların her geçen gün kaybettiği ülkemizde yeni yasayla birlikte sendikacılıkta yeni bir dönem başlamış oldu.

İşçi sendikalarının toplu iş sözleşmesi yapabilmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan yetki alabilmesi için kurulu bulunduğu işkolunda % 3 üye sayısının bulunması ve örgütlendiği işyerinde % 50 den fazla işletmede ise % 40 üye sayısının bulunması gerekmektedir.

3 konfederasyona avantaj

6356 sayılı Kanunun Geçici 6. maddesi gereğince yüzde üç üye şartı, Ekonomik ve Sosyal Konseye üye konfederasyonlara (Türk-İş, Hak-İş ve Disk) bağlı işçi sendikaları için Ocak 2013 istatistiğinin yayımı tarihinden 1/7/2016 tarihine kadar yüzde bir, 1/7/2018 tarihine kadar ise yüzde iki olarak uygulanacak. İşletmede birden çok sendikanın yüzde kırk veya fazla üyesinin olması durumunda başvuru tarihinde en çok üyeye sahip sendikaya olumlu tespit yetkisi verilecek. Aynı tarihli başvurularda işletmedeki üye sayılarının eşit olması halinde olumsuz yetki tespiti verilecektir.

Aynı işkolunda kurulu işçi sendikalarının aynı işyeri veya işletme için farklı tarihlerde yetki tespit başvurusunda bulunması halinde Bakanlık ilk başvuruyu öncelikle sonuçlandıracak.

Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yazılı olarak başvurarak yetkili sendika olduğunun tespitini istemesi üzerine Bakanlık tarafından yetki tespit başvurusunun Bakanlık evrak kayıtlarına alındığı tarih başvuru tarihi olarak kabul edilecektir. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa yazılı olarak başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilecek.

Yürürlükte olan toplu iş sözleşmesi varsa, taraflar bu sözleşmenin sona ermesinden önceki yüz yirmi gün içerisinde yetki tespit başvurusunda bulunabilecek. Yetkili işçi sendikasının tespitinde, sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin olarak yetki tespit başvurusu tarihinden önce Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmamış bildirimler dikkate alınmayacak.

İşkolu istatistikleri esas alınacak

Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde üçünün tespitinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca her yıl Ocak ve Temmuz aylarında Resmî Gazete’de yayımlanan işkolu istatistikleri esas alınacak. Yayımlanan istatistiklerde her bir işkolundaki toplam işçi sayısı ile işkollarındaki sendikaların üye sayıları yer alacak.

Bakanlık, yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde kendisine gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işçi bildirimlerini esas alacak olup yayımlanan istatistik, toplu iş sözleşmesi ve diğer işlemler için yeni istatistik yayımlanıncaya kadar geçerli olacak. Yetki belgesi almak üzere başvuran veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini, daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilememektedir.

Olumlu yetki tespit yazısı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetki şartlarını taşıyan sendikaya, o işkolunda kurulu işkolu barajını aşan diğer işçi sendikalarına, taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene ve ilgili çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerine, başvuru tarihinden itibaren altı iş günü içinde bildirilmektedir.

Olumuz yetki tespit yazısı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetki tespit başvurusunda bulunan işçi sendikasının başvuru tarihinde yetki şartlarına sahip olmadığını tespit ettiğinde, olumsuz yetki tespitini sadece başvuruyu yapan sendikaya bildirir. Olumsuz yetki tespit yazısında, işyeri/işletmenin unvan ve adresi ile çalışan işçi sayısı ve kendi üye sayısı yer almaktadır.

Bakanlık, işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverenin yetki tespit başvurusu halinde, başvuru tarihinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığını tespit ettiğinde, durumu sadece işveren sendikasına veya sendika üyesi olmayan işverene bildirecek.

Kendilerine tespit yazısı gönderilen işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığına dair itirazda bulunabilecek. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde üçünden daha az üyesi bulunan işçi sendikası yetki itirazında bulunamayacak.

Yetki tespitine itiraz, nedenleri belirtilmek suretiyle yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde iş mahkemesine yapılmaktadır. İtiraz dilekçesinin mahkemeye verilmeden önce görevli makama kayıt ettirilmesi gerekmektedir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazlar mahkeme tarafından altı iş günü içinde duruşma yapılmaksızın kesin olarak karara bağlanır.

Yetki belgesini alan işçi sendikası 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca 15 gün içinde işvereni veya işverenin üye olduğu işveren sendikasını toplu görüşmeye çağrı yapmakla yükümlüdür. Aksi halde yetki belgesinin hükmü kalmayacaktır.