Bağımlılık insanın dürtülerini kontrol edememesi sonrasında bir nesneye veya olguya aşırı muhtaç hale gelmesidir. Kişi bu nesneler olmaksızın hayatını sürdüremeyeceğini, verimli olamayacağını ve işe yaramayacağını düşünür. Teknoloji bağımlılığı, insan-makine etkileşiminin bozulması sonrasında oluşan kimyasal olmayan bir davranışsal bağımlılık tipidir. Televizyon gibi pasif, bilgisayar, telefon gibi aktif şekilde olabilir. Devamlı ve baş döndürücü bir hızla değişen ve gelişen teknoloji, coğrafi ve kültürel uzaklıkları aynı hızla ortadan kaldırmakta ve günümüz insanının gelişim portresini şekillendirmektedir. Dolayısıyla günümüz insanının teknolojiye bağımlılığı da gün geçtikçe artış göstermektedir.

Bağımlılık sadece zararlı maddelere yönelik olmaz. Farkında olmadığımız birçok bağımlılığımız olabilir. Sigara ve zararlı madde bağımlılığı en çok bilinenlerdir. Günümüzde teknoloji geliştikçe, insanlar ve çocuklar gelişen bu teknolojinin esiri olmaktalar. Yani madde bağımlılığının yanında bir de teknoloji bağımlılığıyla mücadele etmek zorundayız. Yetişkinler saatlerce televizyon izliyor. Çocuklarsa ellerinden tablet ya da telefonları hiç düşürmüyorlar. Gün içinde acaba ne kadar vaktimizi teknolojiye ayırıyoruz? Bu zamanın ne kadar süresi verimli geçerek yaşamımıza katkı sağlıyor? Bunun gibi cevaplanması gereken bir sürü soru vardır.

Teknoloji bağımlılığı çocuklara ciddi zararlar vermektedir. Sürekli olarak teknolojiyle meşgul olan bir çocuk yeterince hareket edemez. Vaktinin çoğunu bilgisayar başında geçireceği için fiziksel gelişimi engellenir ve bu olay obeziteyi körükler. Teknolojiye gereğinden fazla zaman ayıran çocuğun arkadaş çevresi gelişmez. Gün geçtikçe toplumdan soyutlanan çocuk, zamanla asosyal bir hale bürünür. Amerika’da yapılan bir araştırmada günde sadece sekiz saat televizyon izleyen bir insanın belli bir zaman sonra düşünme yeteneğinde ciddi tahribatların oluştuğu kanıtlanmıştır. Bu çalışmanın yetişkin bir insan üzerinde yapıldığını göz önüne alırsak; teknoloji bağımlılığının çocuklara vereceği zararı ciddi bir şeklide düşünmemiz gerekir.

Peki, çocukları ya da yetişkinleri teknoloji bağımlılığına yönelten unsurlar neler olabilir? İlk akla gelen kesinlikle sevgi eksikliğidir. Düzenli bir aile yaşantısı olmayan çocukların daha fazla bağımlı oldukları gözleniyor. Burada aile içinde model alma unsuruna da değinmemiz gerekir. Çocuk ailenin aynasıdır. Düzenli bir ailede yetişen çocuğun her açıdan daha sağlıklı olacağı aşikârdır. Tabi ki bazen psikolojik olarak farklı rahatsızlıklardan kaynaklanan istisnai durumlar da gözlenebiliyor. Aile içerisinde ilk bakışta fark edilemeyen sorunlar büyüme evresindeki çocuğu son derece olumsuz etkilemektedir. Bazen aileler sussun ya da yaramazlık yapmasın diye çocuğun eline cep telefonunu tutuşturuyor. Yemek yemesi için televizyon ya da cep telefonuyla zaman geçirmesine izin veriliyor. Bir süre sonra çocuk teknolojiye bağımlı hale geliyor. Aile engellemeye çalışsa da iş işten geçmiş oluyor. Gözden kaçan ufak detaylar bile tahmin edemeyeceğiniz sonuçlar doğurabilir.

Teknoloji bağımlılığını engellemek için yapılabilecek etkinlikleri araştırdığımızda; uzmanların özellikle iletişime önem verdiklerini görüyoruz. Aile içi iletişim sağlıklı olursa çocuklarımız olumlu yönde etkilenirler. Akşam yemek masasında ya da yemekten sonra bir saat televizyonu kapatıp hep birlikte sohbet edebilirsiniz. Gün içerisinde yaptıklarını paylaşabilirsiniz. Bunun yanında mutlaka ailece kaliteli zaman geçirmeye çalışın. Haftada en az bir gün çocuklarınızla ortak etkinliğiniz olsun. Birlikte maça gidebilirsiniz. (Özellikle Rizespor’umuzun maçına !) Gezmek, sinema vb. birçok etkinlik yapabilirsiniz. Unutmayalım ki çocuklar oynayarak büyürler. Çocuğunuz küçükse; mutlaka parkta oyun oynamasını ve yaşıtlarıyla zaman geçirerek sosyalleşmesini sağlamalısınız. En önemlisi çocuğunuz oyun oynarken sizin de bu oyunu dâhil olmanız gerekir. En son ne zaman çocuğunuzla oyun oynadığınızı hatırlıyor muşunuz?

Elinize cep telefonunu alıp uzun bir süre vakit geçirdiğinizde; bir an durup çocuğunuza bakın, emin olun ki onunda elinde cep telefonunu göreceksiniz. Çünkü siz çocuğunuzun en önemli modelisiniz. Siz ne yaparsanız çocuklarınız, sizin yaptıklarınızı taklit ederler. Teknoloji kullanımı konusunda çocuğunuza iyi bir model olun. Çocuğunuza kendisini değerli hissettirin. Ona yapabileceği bazı görevler verin. Karar alırken onunda fikirlerine önem verin. Aile içinde bir konu konuşulurken onun olaydan soyutlanarak bir kenarda cep telefonuyla zaman geçirmesine göz yummayın. Mutlaka çocuğunuzu sohbete dâhil edin. Sen küçüksün, sen sus, sen ne anlarsın derseniz; eline telefonu alıp bir kenara çekilecektir. Bir süre sonra sizde bu çocuk telefonla çok fazla zaman geçiriyor dersiniz.

Çocuğunuzu yasaklayarak bağımlılıktan kurtaramazsınız. Unutmayın koyacağınız yasaklar çocuğunuzu sizden daha fazla uzaklaştırarak, onu bağımlılığa yaklaştıracaktır. Yasaklamak yerine çocuğunuzla anlaşma yaparak teknoloji kullanımını sınırlandırmaya çalışmalısınız. Günde bir saat vb. ortak süreler belirlerseniz, çocuğunuzla iletişiminiz daha sağlıklı olacaktır. Kitap okuduğun kadar bilgisayarla oyun oynayabilirsin fikrini de kullanabilirsiniz. Tamamen yasaklamak sorunu çözmez. Sizin olmadığınız zaman dilimlerinde olumsuz davranışları tekrar eder. En önemlisi sağlıklı bir iletişimdir. Çocuğunuzla sorun yaşadığınız konularda anlaşma yapmaya çalışın. Ona hissettirmeden çocuğunuzu takip edin. Unutmayın her şeyin fazlası zarardır. Teknolojiyi üreten ülkelerdeki insanlar bizim ülkemizdeki kadar teknolojiye zaman ayırmıyorlar. Çocuğunuzun teknoloji kullanımını sınırlandırırken; kendinizi de unutmayın. Cep telefonuyla oyun oynayan çocuğunuza kızıp televizyon izlemeye devam ediyorsanız. Teknoloji bağımlılığı konusunda mesafe katetmeniz imkânsızdır. Lütfen televizyon izleme sürenizi de sınırlandırın.

Ailece yapacağınız planlamalarla sosyal faaliyetlere daha çok zaman ayırıp, teknoloji kullanımını sınırlandırmalısınız. Sosyal paylaşım siteleri olarak ifade edilen internet araçları, aslında asosyal olmanızı tetikler. İletişimde ve eğitimdeki sosyallik yüz yüze olandır. Eski zamanlarda insanlar bir araya gelerek sohbet ederlerdi. Şimdi ise insanlar yine bir araya geliyorlar fakat sohbet etmek yerine herkes elindeki cep telefonuyla uğraşıyor. Böyle bir durumla karşılaşırsanız kibarca o kişiye konuşabilir miyiz diye mesaj atmanızı tavsiye ederim. Emin olun bir anda kendine gelip telefonunu bir kenara bırakacaktır. Aslında yapmamız gereken çok basit, teknolojiyi gerektiği ve yeteri kadar kullanırsak; sevdiklerimize daha çok zaman ayırabiliriz.